USG jamy brzusznej – kiedy wykonać badanie i jakie schorzenia wykrywa

USG jamy brzusznej wykonuje się, gdy pojawiają się dolegliwości takie jak bóle brzucha, nudności, wymioty, nagła utrata masy ciała, problemy z oddawaniem moczu lub krew w moczu. Badanie pozwala wcześnie wykryć zmiany w wątrobie, nerkach, trzustce, śledzionie, pęcherzyku żółciowym, drogach żółciowych, aorcie brzusznej i pęcherzu moczowym. W profilaktyce warto rozważyć USG co 2–5 lat, a po 50. roku życia – częściej, zgodnie z indywidualnymi zaleceniami.

Przeczytaj również: Jakie technologie wspierają operacje laserowe w leczeniu jaskry?

Co pokazuje USG jamy brzusznej i jak działa badanie

USG jamy brzusznej to nieinwazyjna metoda obrazowania wykorzystująca fale ultradźwiękowe do oceny struktury narządów. Pozwala zobaczyć ich wielkość, kształt, echogeniczność i obecność zmian ogniskowych.

Przeczytaj również: Jak dobrać odpowiednią końcówkę do szczoteczki elektrycznej?

Oceniane są m.in.: wątroba, drogi żółciowe i pęcherzyk żółciowy, trzustka, śledziona, nerki i drogi moczowe, pęcherz moczowy, a także aorta brzuszna i naczynia sąsiednie. Badanie trwa zwykle kilka–kilkanaście minut.

Przeczytaj również: Jak stworzyć zdrowe nawyki żywieniowe dla całej rodziny?

Kiedy wykonać USG jamy brzusznej: najczęstsze wskazania

USG zleca się przy objawach sugerujących choroby narządów jamy brzusznej lub w ich monitorowaniu. Poniżej najczęstsze sytuacje, w których badanie jest zasadne.

• Ostre lub przewlekłe bóle brzucha – zwłaszcza nagłe, narastające, z napięciem powłok, promieniujące do pleców.
• Nudności, wymioty, wzdęcia – utrzymujące się lub nawracające, bez jasnej przyczyny.
• Zmiany w wypróżnieniach – jasne stolce, ciemny mocz, utrzymujące się zaparcia lub biegunki.
• Żółtaczka – zażółcenie skóry i białkówek oczu, świąd skóry.
• Problemy z oddawaniem moczu – ból w okolicy lędźwiowej, parcie, częstomocz, krwiomocz.
• Nagła utrata masy ciała lub niewyjaśniona gorączka.
• Urazy brzucha – ocena narządów po urazach tępych.
• Kontrola znanych zmian – torbiele, naczyniaki, złogi, poszerzenia dróg żółciowych.

Jakie schorzenia może wykryć USG jamy brzusznej

Zakres wykrywanych nieprawidłowości jest szeroki. USG pozwala uwidocznić zmiany strukturalne i niektóre cechy ostrych stanów.

• Wątroba – stłuszczenie, marskość (cechy pośrednie), ogniska typu torbiele/naczyniaki, zmiany guzowate, poszerzenie dróg żółciowych.
• Pęcherzyk i drogi żółciowe – kamica pęcherzyka, polipy, zapalenie, zastój żółci.
• Trzustka – cechy zapalenia trzustki, torbiele, zmiany ogniskowe (w sprzyjających warunkach).
• Nerki i układ moczowy – kamica nerkowa, wodonercze, torbiele proste, guzy, pogrubienie ściany pęcherza, zaleganie moczu.
• Śledziona – powiększenie, ogniska pourazowe, torbiele.
• Naczynia – tętniaki aorty brzusznej i ich wymiary.
• Inne – płyn w jamie otrzewnej, zmiany zapalne, zgrubienia ścian narządów pustych (w ograniczonym zakresie).

USG w profilaktyce: jak często wykonywać badanie

W badaniach populacyjnych przyjmuje się, że profilaktyczne USG jamy brzusznej warto rozważyć co 2–5 lat. Po 50. roku życia częstsza kontrola bywa zasadna, zwłaszcza przy chorobach przewlekłych, dodatnim wywiadzie rodzinnym lub wcześniejszych nieprawidłowościach obrazowych.

Cel profilaktyki jest prosty: wczesne wykrycie chorób, zanim pojawią się nasilone objawy. O częstotliwości decyduje stan zdrowia, przyjmowane leki, przebieg chorób przewlekłych i wcześniejsze wyniki badań.

Przygotowanie do USG jamy brzusznej: prosto i praktycznie

Badanie zwykle nie wymaga skomplikowanych przygotowań. Aby uzyskać lepszą jakość obrazów, często zaleca się:

- pozostanie na czczo przez około 6 godzin (zmniejsza ilość gazów i ułatwia ocenę pęcherzyka żółciowego),
- unikanie obfitych posiłków i napojów gazowanych dzień wcześniej,
- w wybranych przypadkach wypełnienie pęcherza (lepsza wizualizacja pęcherza i narządów miednicy).

Zawsze warto zastosować się do indywidualnych zaleceń przekazanych przed badaniem.

Jak przebiega badanie krok po kroku

Po krótkim wywiadzie pacjent kładzie się na leżance. Na skórę brzucha nakłada się żel ułatwiający przewodzenie ultradźwięków. Głowica przesuwa się po kolejnych okolicach, oceniając narządy w różnych projekcjach. Całość trwa zwykle kilka minut. Wynik przekazywany jest w formie opisu, czasem z dołączonymi zdjęciami.

Kiedy wynik USG wymaga pilnej konsultacji

Pilną konsultację uzasadniają objawy ostre (nagły, silny ból brzucha, utrzymujące się wymioty, gorączka, omdlenia), a także wykrycie takich nieprawidłowości jak duże tętniaki, znaczne poszerzenie dróg żółciowych, rozległe płyny w jamie otrzewnej czy cechy ostrego zapalenia. Dalsze postępowanie zależy od całości obrazu klinicznego i wyników badań dodatkowych.

Najczęstsze pytania pacjentów

Czy USG wykrywa każdą chorobę jamy brzusznej?

Nie. USG świetnie ocenia strukturę narządów i obecność złogów, torbieli czy płynu, ale nie zastępuje wszystkich metod. Czasem potrzebne są badania uzupełniające, np. TK, MR, badania laboratoryjne lub endoskopia.

Czy gaz w jelitach utrudnia badanie?

Tak, nadmiar gazów może ograniczać widoczność trzustki czy fragmentów jelit. Dlatego zaleca się lekkostrawną dietę dzień przed badaniem i bycie na czczo.

Czy USG jest bezpieczne?

USG wykorzystuje fale ultradźwiękowe i uchodzi za metodę o wysokim profilu bezpieczeństwa. Nie stosuje promieniowania jonizującego.

Gdzie wykonać USG jamy brzusznej

Badanie jest dostępne w wielu placówkach ochrony zdrowia. Informacje organizacyjne, terminy i przygotowanie są publikowane na stronach podmiotów leczniczych. Przykładowo, harmonogram i opis przygotowania zawiera strona dotycząca badania USG jamy brzusznej w Żywcu.